« یاری دهید مرا تا یاری دهم شما را » قرآن کریم . این یاری انسان به خدا همان امر به معروف و نهی از منکر است .
بی تردید «امر به معروف و نهی از منکر» از جمله اموری است که به مؤمنان در دین محوّل شده است و نیز این امر در رأس رسالت انبیای الهی و اولیای خدا قرار داشته است همانطور که این حقیقت را در جای جای قرآن و نیز در سخن مشهور امام حسین (ع) در عاشورا می شنویم .
این امر نیز همچون نماز و حجاب امری مختص مؤمنان است و نه صرفاً مسلمین موروثی و ادعائی و سیاسی . وقتی از مؤمن سخن می گوئیم از انسان با تقوائی سخن می گوئیم که در وجود خویش و در حیات عینی خویش دارای حجّت است و بواسطۀ این حجّت باطنی و ظاهری کلامش مؤثر می افتد و گرنه تف سربالاست و جز رسوائی نمی آورد .
از این امر که بگذریم بهرحال ایمان نوری است که جز خدا و اولیای او ، آنرا تشخیص نمی دهند ولی آنچه که برای ما اهمّیّت دارد و مدّنظر این مقاله است قدرت و شهامت و ایثاری است که در جوهر امر به معروف و نهی از منکر حضور دارد .
آنکه امر به معروف و نهی از منکر می کند اگر از این بابت دارای شغل و وظیفۀ قانونی نباشد یک پهلوان راستین است که با این کارش خودش را مورد نقد و بررسی و حتّی خصومت دیگران قرار می دهد و نیز خودش را پیشاپیش زیر عینک مردمان می نهد و لذا بطور توفیق اجباری وادار به تقوا می گردد . این یک بیمه دینی و اخلاقی است و شهامت انتقادپذیری عظیمی می طلبد .
اگر مؤمنان امر شده اند تا مردم را به معروف دعوت کنند و از منکرات نهی نمایند خودشان بیشتر از مردمان نیازمند این امرند تا به بلوغ معرفتی برسند . انسان بمیزانی که احکام و نشانه های الهی را به دیگران میرساند خود نیز به آن رسیده و یقین می یابد و پالایش می شود . وگرنه خداوند برای هدایت مردم حتّی نیازی به انبیای خود نداشته است . همانطور که در قرآن می خوانیم موسی(ع)آنگاه که به کمال ابلاغ دین رسید از طرف خداوند دارای حکمت و فرقان شد . حال آنکه در پایان رسالت او ، جز یکی دو نفر مابقی به کفر گرائیدند و گوساله پرست شدند و آن دو نفر هم از همان آغاز ایمان آورده بودند و نیازی به رسالت موسی(ع) نداشتند . پس خود موسی (ع) بیش از سائرین محتاج امر به معروف و نهی از منکر مردمان بود . فقط بواسطۀ این امر است که یک مؤمن به یقین در دین و حکمت الهی می رسد . این بدان معناست که دین و ایمان و معرفت امری کاملاً اجتماعی و ارتباطی است و حتّی وحی الهی نیز از محصولات این رابطه است .
بنظر ما امر به معروف و نهی از منکر بعنوان شغل از آفتهای دین و جامعه است زیرا امور عبادی را نمی توان تبدیل به شغل نمود . بمانند آنست که از بابت نماز خواندن به کسی حقوق بدهند .
امربه معروف و نهی از منکر از تردید ناپذیرترین نشانه های ایمان و تقواست و چنین کاری از قتال فی سبیل الله برتر است زیرا در روزمرّۀ زندگی جاریست و فرد عامل را مستمراً مورد سئوال و انتقاد و مؤاخذه قرار میدهد پس ایثار و عشقی عظیم به خدا و دینش را طلب می کند .
آنکه از این امر بخاطر مصالح اجتماعی سر باز زند ایمانش در معرض خطر قرار می گیرد زیرا زکوة ایمانش ادا نشده است .
مهم این نیست که این زکوة نیاز کسی را برطرف کند یا نه . مهم اینست که باید ادا شود و گرنه نور ایمان خاموش می شود . چه بسا نور ایمان با انکار و فحش و تهمت مخاطبان است که مشتعل و منوّرتر می شود : می خواهند که نور خدا را با دهانشان خاموش کنند .
این امر نیز واضح است که موضوعات عبادی (فروع دین) در قلمرو امر به معروف و نهی از منکر قرار ندارند زیرا اموری مربوط به اختیار مؤمنان است یعنی نمی توان کسی را امر به نماز خواندن و یا رعایت حجاب مؤمنانه و کامل نمود . امر به معروف و نهی از منکر مشمول واجبات و محرمات مثل حرام خواری ، ظلم و زور ، زنا ، تهمت ناحق ، اشاعۀ فساد ، دروغگوئی ، ارتشاء و … می شود یعنی شامل مستحبّات و مکروهات و عبادات نمی شود زیرا در دین خدا اکراه پدید می آورد و مانع رشد می شود .
@Erfankhanjany
#فلسفه_امر_به_معروف_و_نهی_از_منکر
مقاله ۳۴ #فلسفه_دین ( #خودشناسی_دینی )
#کتاب_صوتی_دائره_المعارف_عرفانی جلد دوم
#استاد_علی_اکبر_خانجانی
@khanjanyqalam
www.khanjany.com
منو
بصورت صحافی
